ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมอญ บางกระดี่ กรุงเทพมหานคร

            ธวัชพงศ์ มอญดะ ก่อตั้งศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมอญ บางกระดี่ เมื่อ พ.ศ. 2538 โดยใช้พื้นที่บริเวณใต้ถุนบ้านและศาลาริมน้ำในการจัดแสดงภาพถ่ายประเพณีการบวช การแต่งงาน งานศพ การแต่งกาย ตลอดจนข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ ตามเป็นวิถีมอญ โดยในเวลาต่อมาได้มีการสร้างเครือข่ายกับกลุ่มวัฒนธรรมมอญอื่น ๆ เช่น พิพิธภัณฑ์ภาพถ่ายมอญ บ้านขนมหวาน บ้านแส้ กลุ่มบ้านสานกก เป็นต้น เพื่อการท่องเที่ยววิถีมอญที่หลากหลาย ทั้งการทำขนมหวาน การเย็บจาก การชมศิลปวัฒนธรรมมอญและการละเล่นท้องถิ่น เป็นต้น

ด้วยการบริหารจัดการที่ดีเยี่ยม ทำให้เมื่อ พ.ศ. 2550 ชุมชนชาวมอญ บางกระดี่ ได้รับรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย โดยในช่วงเทศกาลสงกรานต์ของชาวมอญบางกระดี่ (5-19 เมษายน ของทุกปี) ถือเป็นช่วงเวลาสุดแสนพิเศษ เพราะจะมีกิจกรรมวิถีมอญที่หลากหลาย เช่น การร่วมด้วยช่วยกันกวนกะละแม การหุงข้าวแช่ การสรงน้ำพระ การเล่นสะบ้า การทรงเจ้า เป็นต้น ถือเป็นเสน่ห์แห่งชุมชนที่นักท่องเที่ยวไม่ควรพลาด

 

พิพิธภัณฑ์วัดสิงห์ ปทุมธานี

            พิพิธภัณฑ์ตั้งอยู่หลังกุฏิพระสงฆ์วัดสิงห์ อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี ภายในจัดแสดงโบราณวัตถุที่ได้จากกรุสมบัติของวัด เช่น พระพุทธรูป ตุ่มสามโคกของแท้ อิฐมอญแปดรู แท่นบรรทมของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่ทรงถวายแด่พญากราย ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสเชื้อสายมอญในขณะนั้น และรอยพระพุทธบาทไม้ที่จะนำออกมาให้ประชาชนสักการะเฉพาะในงานประจำปีของวัดเท่านั้น

สถานที่ต้องชมหากได้มาเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์วัดสิงห์นั้น ตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามนอกบริเวณวัด นั่นคือ เตาเผาตุ่มสามโคก เป็นเตาที่ชาวมอญสร้างไว้ตั้งแต่เมื่อครั้งอพยพมาบริเวณนี้ในสมัยกรุงศรีอยุธยา เพื่อทำเครื่องปั้นดินเผา เช่น หม้อ โอ่ง ครก สำหรับค้าขาย จึงได้ว่าเป็นอีกพิพิธภัณฑ์วิถีมอญที่น่าหาโอกาสมาเยี่ยมชมยิ่งนัก

         

         พิพิธภัณฑ์วัดปรมัยยิกาวาส นนทบุรี

                พิพิธภัณฑ์ตั้งอยู่ในบริเวณวัดปรมัยยิกาวาส เกาะเกร็ด จังหวัดนนทบุรี จัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับเครื่องปั้นดินเผาเป็นหลัก เช่น เตาเผาจำลอง หุ่นจำลองเครื่องปั้นดินเผา เป็นต้น เพราะเป็นงานฝีมือที่มีชื่อเสียงของชาวเกาะเกร็ดและเป็นที่รู้จักถึงชื่อเสียงของเครื่องปั้นดินเผา

ภายในยังจัดแสดงสิ่งของอันเนื่องในวัฒนธรรมมอญที่สำคัญอีกหลายชิ้น เช่น เหม (โกศมอญ) ที่ใช้ในงานพระราชทานเพลิงศพอดีตเจ้าอาวาสวัดปรมัยยิกาวาส พระไตรปิฎกภาษามอญ ที่ทำขึ้นในสมัยพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คัมภีร์รามัญต่าง ๆ ในภาษามอญ กากะเยียหรือเครื่องสำหรับวางหนังสือใบลาน เป็นต้น

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดทองบ่อและศูนย์ศึกษาชุมชนมอญ พระนครศรีอยุธยา

            

              พิพิธภัณฑ์ ณ วัดทองบ่อ ก่อตั้งโดยพระครูอาทรพิพัฒนโกศล ภายในประดับตกแต่งด้วย โหน่ (ธงหรือตุง) สัญลักษณ์ของชาวมอญ และจัดแสดงสิ่งของที่เป็นสมบัติของวัดทองบ่อ เช่น พระพุทธรูปทรงมอญ พระสาทิสลักษณ์กษัตริย์มอญหลายพระองค์ คัมภีร์งาช้างที่จารึกอักขระมอญโบราณ จารึกบทสวดมนต์และสรรพวิชาภาษามอญอีกมากมาย

            ด้านหน้าวัด มีเสากระโดงเรือที่สันนิษฐานว่าเคยมีสำเภามาอับปางที่หน้าวัดในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อันเป็นที่มาของชื่อชุมชนบ้านเสากระโดง ท่านพระครูอาทรพิพัฒนโกศลตั้งใจฟื้นฟูและอนุรักษ์อัตลักษณ์ชาวมอญให้คงอยู่คู่กับชุมชนสืบไป

 

          พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดม่วง ราชบุรี

               พิพิธภัณฑ์ ณ วัดม่วงเกิดขึ้นเมื่อราว 30 ปีที่แล้ว โดยเกิดจากการรวบรวมและจัดแสดงโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ สะท้อนวิถีชีวิตชาวมอญที่เคลื่อนย้ายมาตั้งชุมชนริมแม่น้ำแม่กลองฝั่งตะวันตกครั้งปลายกรุงศรีอยุธยา   

ในระยะกว่าสิบปีที่ผ่านไป มีการปรับปรุงและพัฒนาเป็น “ศูนย์มอญศึกษา” ด้วยความร่วมมือจากหน่วยงานภายนอก นำเสนอเรื่องราวของมอญในแง่มุมต่าง ๆ เช่น มอญในตำนานที่แสดงการสร้างบ้านสร้างเมืองตาม ภาษามอญและจารึกมอญ ฉายภาพวิวัฒนาการภาษามอญและจารึกต่าง ๆ หรือประเพณีและวัฒนธรรมมอญ สะท้อนเรื่องราวประเพณี 12 เดือน รวมถึงประวัติมอญอพยพ ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ นับเป็นพิพิธภัณฑ์ที่รวบรวมเรื่องราวของมอญอย่างครบวงจรในที่เดียว

          พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม ราชบุรี

                พิพิธภัณฑ์ ณ วัดคงคาราม จังหวัดราชบุรี ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2542 บนกุฏิเรือนไม้ทรงไทยจำนวนเก้าห้องที่มีความสวยงาม ภายในพิพิธภัณฑ์ จัดแสดงโบราณวัตถุและศิลปวัตถุล้ำค่าที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิตชาวมอญ เช่น โลงมอญแกะสลักลายดอกพุดตานอายุกว่า 200 ปี คัมภีร์ใบลานและสมุดไทยที่จารเป็นภาษามอญ เครื่องปั้นดินเผาศิลปะมอญ ตาลปัตร พัดยศ เสื้อผ้าเครื่องแต่งกาย เป็นต้น ในบริเวณวัดยังมีพระอุโบสถที่มีเจดีย์ทรงรามัญเจ็ดองค์รายรอบ ภายในอุโบสถ ปรากฏภาพจิตรกรรมฝาผนังที่สะท้อนความงดงามเชิงช่าง แต่นับวันภาพดังกล่าวจะเลือนตามกาลเวลา

ผู้ที่สนใจข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์ของชุมชนคนไทยเชื้อสายมอญ สามารถเข้าชมรายละเอียดเพิ่มเติมได้ในฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย

• ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมอญบางกระดี่
• พิพิธภัณฑ์วัดสิงห์
• พิพิธภัณฑ์วัดปรมัยยิกาวาส
• พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดทองบ่อและศูนย์ศึกษาชุมชนมอญ
• พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดม่วง
• พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม